1 stycznia 2017 roku weszły w życie nowe regulacje dotyczące cen transferowych. Przedmiotowe przepisy wprowadziły rewolucyjne zmiany w zakresie dokumentowania transakcji. Jedną z takich zmian jest określenie w całkowicie nowy sposób progów dokumentacyjnych, których przekroczenie skutkuje koniecznością sporządzenia dokumentacji podatkowej.
Przepisy obowiązujące do końca 2016 roku
Zgodnie z art. 9a ust. 2 ustawy CIT w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2016 roku, obowiązek dokumentacyjny obejmował transakcję lub transakcje między podmiotami powiązanymi, w których łączna kwota (lub jej równowartość) wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym łączna kwota wymagalnych świadczeń przekraczała równowartość:
1) 100.000 euro – jeżeli wartość transakcji nie przekraczała 20% kapitału zakładowego,
2) 30.000 euro – w przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub udostępnienia wartości niematerialnych i prawnych, albo
3) 50.000 euro – w pozostałych przypadkach.
W sposób analogiczny (poza limitem określonym w pkt 1) kwestia ta była uregulowana na gruncie ustawy PIT (art. 25a ust. 2).
Treść przywołanych powyżej przepisów w praktyce oznaczała, iż do końca 2016 roku zasadą było, iż każdy przedsiębiorca, którego transakcje przekraczały limity wskazane w ustawach o podatkach dochodowych, zobowiązany był do sporządzania dokumentacji. Bez znaczenia była przy tym wielkość podatnika (skala jego działalności) i zakres współpracy z podmiotami powiązanymi. Czasami zatem dla powstania obowiązku dokumentacyjnego wystarczyła np. sprzedaż składnika majątku w postaci nieruchomości czy maszyny na rzecz kontrahenta kwalifikowanego do grupy podmiotów powiązanych. Dodatkowo, organy podatkowe oraz zazwyczaj sądy administracyjne przy interpretacji przepisów w zakresie ustalania obowiązku dokumentacyjnego prezentowały dość rygorystyczne podejście, nakazując sumowanie wszystkich transakcji usługowych z danym kontrahentem powiązanym, bez uwzględniania ich typu czy charakteru.
Treść nowych regulacji w zakresie ustalania progów dokumentacyjnych
Zgodnie z brzmieniem obowiązującego od 1 stycznia 2017 roku art. 9a ust. 1d ustawy CIT (art. 25 ust. 1d ustawy PIT), podatnicy, których przychody lub koszty, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, ustalone na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych, przekroczyły w roku poprzedzającym rok podatkowy równowartość 2.000.000 euro:
a) dokonujący w roku podatkowym transakcji z podmiotami powiązanymi mających istotny wpływ na wysokość ich dochodu (straty), lub
b) ujmujący w roku podatkowym w księgach rachunkowych inne zdarzenia, których warunki zostały ustalone (lub narzucone) z podmiotami powiązanymi, mające istotny wpływ na wysokość ich dochodu (straty)
– są obowiązani do sporządzenia dokumentacji podatkowej tych transakcji lub innych zdarzeń.
Dodatkowo, za transakcje lub inne zdarzenia mające istotny wpływ na wysokość dochodu (straty) podatnika, uznaje się transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju, których łączna wartość przekracza w roku podatkowym równowartość 50.000 euro, z tym że w przypadku podatników, których przychody w rozumieniu przepisów o rachunkowości, w roku poprzedzającym rok podatkowy przekroczyły równowartość:
1) 2.000.000 euro, lecz nie więcej niż równowartość 20.000.000 euro – za takie transakcje lub inne zdarzenia uznaje się transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju, których wartość przekracza w roku podatkowym kwotę stanowiącą równowartość kwoty 50.000 euro powiększoną o 5.000 euro za każdy 1.000.000 euro przychodu powyżej 2.000.000 euro;
2) 20.000.000 euro, lecz nie więcej niż równowartość 100.000.000 euro – za takie transakcje lub inne zdarzenia uznaje się transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju, których wartość przekracza w roku podatkowym kwotę stanowiącą równowartość kwoty 140.000 euro powiększoną o 45.000 euro za każde 10.000.000 euro przychodu powyżej 20.000.000 euro;
3) 100.000.000 euro – za takie transakcje lub inne zdarzenia uznaje się transakcje lub inne zdarzenia jednego rodzaju, których wartość w roku podatkowym przekracza kwotę stanowiącą równowartość kwoty 500.000 euro.
Dwa kryteria powstania obowiązku
Jak wynika z powyższego, nowe przepisy, obok funkcjonującej już przesłanki dotyczącej limitu transakcji, wprowadziły kryterium osiąganych przychodów (ponoszonych kosztów) podatnika. Od 2017 roku zatem dla rozstrzygnięcia czy w danej sytuacji zaistnieje obowiązek sporządzenia dokumentacji należy brać łącznie pod uwagę:
1) obroty danego podatnika (przychody lub koszty w rozumieniu przepisów o rachunkowości), osiągnięte w poprzednim roku podatkowym,
2) wartość poszczególnych transakcji (bądź innych zdarzeń).
Ruchome progi dokumentacyjne
Jednocześnie, zmianie uległ sposób ustalania limitu transakcji – progi dokumentacyjne wzrastają wraz ze wzrostem obrotów przedsiębiorcy. Zależność pomiędzy wielkością przychodów (kosztów podatnika) w wysokością progu dokumentacyjnego prezentuje poniższa tabela.
| Przychody lub koszty podatnika | Progi dokumentacyjne |
| Powyżej 2 mln euro, nie więcej niż 20 mln | 50 000 euro i zwiększa się o 5 000 euro za każdy 1 mln euro przychodu powyżej 2 mln euro |
| Powyżej 20 mln euro, nie więcej niż 100 mln euro | 140 000 euro i zwiększa się o 45 000 euro za każde 10 mln euro przychodu powyżej 20 mln euro |
| Powyżej 100 mln euro | 500 000 euro |
Co istotne, obowiązek dokumentacyjny wyznacza osiągnięcie przychodów lub kosztów powyżej 2 mln euro. W praktyce oznacza to, iż przedsiębiorcy, którzy nie osiągną takiego pułapu nie będą co do zasady zobowiązani do sporządzania dokumentacji cen transferowych.
|
Liczy się istotność transakcji
Regulacje obowiązujące od 1 stycznia 2017 roku ukierunkowane są na ograniczenie obowiązku dokumentacyjnego w stosunku do przedsiębiorców niedziałających na szeroką skalę. Zmodyfikowane przepisy kładą nacisk na wielkość podatnika i istotność transakcji dokonywanych z podmiotem powiązanym. U podstaw zmian leży chęć doprowadzenia do sytuacji, gdy obowiązkiem dokumentacyjnym będą objęte transakcje istotne dla przedsiębiorcy w aspekcie biznesowym i ekonomicznym. Założenie jak najbardziej słuszne, jednak w praktyce – ze względu na nieprecyzyjność nowych regulacji – może nie zostać w pełni zrealizowane. Brzmienie przepisów nasuwa bowiem szereg wątpliwości, odnoszących się np. do sposobu grupowania transakcji. Nieprecyzyjne regulacje będą musiały być wyjaśniane w drodze wykładni dokonywanej przez organy podatkowe i sądy administracyjne. Pozostaje mieć nadzieję, iż, dokonując tej wykładni, wskazane podmioty będą uwzględniać cel nowych przepisów, jakim było m.in. dokumentowanie transakcji istotnych ekonomicznie dla podatnika.
